Türkiye, Erdoğan'ın Beyaz Saray ziyaretini erteledi

Cuma günü çok sayıda haber kaynağının haberine göre, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 9 Mayıs'ta Beyaz Saray'a yapacağı ziyareti erteliyor; bu hareket, uzun süren sürtüşmenin ardından ilişkileri onarma çabalarını muhtemelen altüst edecek ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in işine yarayacak.

Herhangi bir gerekçe belirtilmedi ve her iki taraf da haberi resmi olarak doğrulamadı, ancak planlanan zirvenin ayrıntılarını bilen kaynaklar Al-Monitor'a haberlerin büyük olasılıkla doğru olduğunu söyledi. İsmi açıklanmayan yetkililere atıfta bulunan Bloomberg ve Reuters, Cuma günü haberi ilk bildiren kişiler oldu.

Karar, muhtemelen Beyaz Saray'ın, Ankara'nın gördüğü gibi, ziyareti resmi olarak duyurmasının çok uzun sürmesi kararından kaynaklandı ve Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby'nin Perşembe günü yaptığı yorumların, devrilme noktası olduğu düşünülüyor. Ziyaretle ilgili bir soru üzerine Kirby, “Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın özel bir ziyareti konusunda programda konuşulacak bir şey yok. Dolayısıyla bu konuda gerçekten bir yorumum yok."

Her iki taraftan yetkililer, Erdoğan'ın uzun süredir beklediği görüşmeye hazırlanıyor ve arka planda konuşan gezinin bugüne kadar devam ettiğini söyledi.

ABD Başkanı Joe Biden, yirmi yıldır Erdoğan'ı görevdeki ilk üç yılında Beyaz Saray'da kabul etmeyen ilk kişi oldu.

Türkiye'nin Rus yapımı S-400 füze bataryalarını satın alması ve ABD liderliğindeki IŞİD karşıtı koalisyonun Suriyeli Kürt müttefiklerine karşı askeri operasyonları ilişkileri zehirledi. Ancak Ukrayna ve Gazze'deki çatışmalar ve İran'la artan gerilimler Türkiye'nin stratejik ağırlığını yeniden gündeme getirdi. Erdoğan, İsveç'in NATO üyeliğini onaylamak için aylarca bekleyerek, bundan maksimum düzeyde yararlanmaya çalıştı.

Biden yönetiminin bu yılın başlarında Türkiye'nin mevcut filosuna yönelik F-16 savaş uçakları ve modernizasyon kitlerinin satışına yeşil ışık yakma kararı, buzların erimesine ve Beyaz Saray'a davet edilmesine yol açtı. Ziyaret haberi, 31 Mart'ta yapılacak yerel seçimlerden iki gün önce Ankara tarafından sızdırıldı.

Türk haber kaynağı Oda TV, 20 Nisan'da ABD'nin İsrail'e 26 milyar dolarlık yardım paketini onaylamasının ardından Erdoğan'ın ziyareti iptal edeceğini bildirdi.

Erdoğan'ın bugün İstanbul'da düzenlenen Kudüs konferansında İsrail ve Biden yönetimini Gazze politikası nedeniyle azarlamasıyla tondaki değişim açıkça görülüyordu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu “Gazze kasabı” olarak adlandırdı ve “Hamas'ı terör örgütü olmakla haksız yere suçlayanlardan olmayacağız” dedi. Erdoğan, şöyle devam etti: "Amerikan yönetimi İsrail'e verdiği koşulsuz askeri ve diplomatik destekle çözüme katkıda bulunmuyor, aksine sorunu büyütüyor." Erdoğan ayrıca, Filistin'in uluslararası örgüte tam üyelik talebine yanıt olarak geçen haftaki Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde ABD'nin vetosunu da hedef aldı.

Filistin haklarının tutkulu bir savunucusu olan Erdoğan, Gazze savaşında Filistinlilere destek verdi ancak tabanı tarafından yeterince çaba göstermediği için eleştirildi. 31 Mart yerel seçimleri sırasında hoşnutsuzluklarını sandıkta dile getirdiler ve önemli sayıda kişi, militan bir şekilde Gazze yanlısı bir platformda kampanya yürüten daha küçük bir İslamcı parti olan Yeni Refah Partisi'ne sığındılar. Parti, seçimlerde reytingini iki kattan fazla artırdı ve birçok önemli belediyeyi Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi'nin elinden aldı.

Ankara o zamandan bu yana tutumunu sürekli olarak sertleştiriyor ve İsrail'e 54 ürünün ihracatına kısıtlamalar getiriyor. Ancak Akdeniz'in güneyindeki Ceyhan limanına uzanan boru hattı üzerinden Azerbaycan'dan İsrail'e petrol akışını engellemedi. İsrail'in petrol ithalatının yaklaşık yüzde 60'ının Azerbaycan ve Kazakistan'dan geldiği düşünülüyor. Türkiye, Hamas'ın 7 Ekim'de yaklaşık 1.200 İsrailliyi katletmesiyle çatışmayı alevlendirmesinin hemen ardından büyükelçisini Tel Aviv'den çekerken, diplomatik ilişkilerin donacağına dair hiçbir belirti yok.

Gerçekten de, Erdoğan'ın programının planlamasına aşina olan kaynaklar, asıl meselenin Washington'un netlik eksikliği olduğunu ve bu durumun Erdoğan'ın etrafındaki şahinlerin ona bu geziyi kazanmak için baskı yapmasına izin verdiğini ileri sürdü. Oda TV, Amerikan karşıtı ve Rusya yanlısı duruşuyla tanınıyor.

Türkiye'nin eski Washington ve İsrail büyükelçisi ve laiklik yanlısı ana muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi'nin milletvekili Namık Tan, Erdoğan'ın Biden yönetiminin kabul edeceği düzeyde bir karşılama konusunda ısrar etmesinin şaşırtıcı olmayacağını söyledi. sağlamaya istekli olmadığını ve Türk liderinin fırsatçı bir şekilde ziyareti ertelemeye ve kendi tabanında ve Arap sokaklarında "Filistin'in kurtarıcısı rolünü geri almaya" karar verdiğini söyledi.

“Beyaz Saray'ın işleri çok kötü yönettiği, Erdoğan'ın ruh halini doğru okumadığı açık. Bu Rusya için büyük bir kazanç” diye Al-Monitor'a konuştu.

Orta Doğu Enstitüsü Türkiye programı direktörü Gönül Tol da aynı fikirde. Al-Monitor'a konuşan kadın, "Erdoğan bunu ülke içindeki imajını güçlendirmek ve Yeni Refah'a daha fazla sığınmayı engellemek için kullanacak" dedi.

Arka planda Al-Monitor'a konuşan Batılı bir diplomat şöyle konuştu: "Eğer amaç Gazze adına tribün yapmaksa, yönetimin İsrail politikasını patlatmak için Washington'da Biden'ın yanında kameraların karşısına geçmekten daha iyi bir fırsat olabilir mi?"

Tarafların bu konuda resmi açıklama yapmasının ardından ABD-Türkiye ilişkilerine vereceği zarar daha da netleşecek. Erteleme, Erdoğan'ın Temmuz ayında Washington'da yapılacak NATO zirvesine katılmayacağı anlamına mı geliyor? Bu da belirsizliğini koruyor.

Ancak şimdilik Tan, "Putin muhtemelen neşe içinde ellerini ovuşturuyor" dedi. Tan, iptalin Gazze'deki insanlara ne gibi somut bir fark yaratacağı konusunun ise daha da belirsiz olduğunu ekledi.

Ezgi Akın bu rapora Ankara'dan katkıda bulundu.

Bu gelişen hikaye ilk yayımlanmasından bu yana güncellendi.